W tym roku, w sobotę 19 września, Widowisko historyczne ?Zrzut cichociemnych ZAPORA? zostało zaprezentowane po raz czwarty. Co roku wzbogacamy zarówno scenografię jak i scenariusz widowiska. Zrzut cichociemnych ZAPORA był główną częścią pikniku militarno ? patriotycznego.
W wygrodzonej części dla widzów powstało miasteczko namiotowe: zadaszona scena z telebimem, namiot Jednostki Wojskowej GROM z prezentacją nowoczesnego sprzętu i uzbrojenia, namioty i sprzęt 5. Mazowieckiej Brygady Obrony Terytorialnej i 2. Lubelskiej Brygady OT im. mjr. Hieronima Dekutowskiego ?Zapory? i polowy punkt werbunkowy Wojskowej Komendy Uzupełnień w Wyszkowie.
Namiot Starostwa Wyszkowskiego z konkursami dla dzieci oczywiście z pięknymi a także słodkimi nagrodami dla najmłodszych. Prezentowane były grupy rekonstrukcyjne, grupy motocyklowe. Namioty z militariami i różnymi atrakcjami dla dzieci.
Piknik militarno ? patriotyczny rozpoczął się prezentacją sprzętu, pojazdów wojskowych i motocykli, uzbrojenia. W namiocie przy scenie rozpoczęły się konkursy dla dzieci z atrakcyjnymi nagrodami. Słodkie nagrody otrzymali wszyscy uczestnicy.
Program widowiska był następujący:
Część oficjalna: hymn państwowy, powitanie gości, modlitwa za cichociemnych, składanie kwiatów pod pomnikiem przez poszczególne delegacje i organizatorów.
List do uczestników skierował Mariusz Błaszczak Minister Obrony Narodowej który odczytał Szef Gabinetu Politycznego ? Łukasz Kudlicki.
Inscenizacja zrzutu historycznego ? poprzedzona była kilkoma scenami rekonstrukcji naziemnej przygotowań do przyjęcia zrzutu i sam zrzut cichociemnych.
Żołnierska grochówka oraz regionalny poczęstunek dla rekonstruktorów, artystów i gości.
Pogoda sprawiła zarówno organizatorom jak i widzom bardzo miłą niespodziankę. Było słonecznie i ciepło, ale bez upałów i co najważniejsze bez deszczu.
Frekwencja dopisała ? ok. 800 widzów. Bardzo miłym zaskoczeniem dla organizatorów pikniku, był bardzo liczny udział całych rodzin i duża liczba dzieci, także w grupach zorganizowanych.
Sponsorami uroczystości byli: Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Lasy Państwowe ? Nadleśnictwo Wyszków, Zakład Mięsny ?SOMIANKA?, Powiat Wołomiński, Powiat Wyszkowski, Gmina Wyszków.
Organizatorami byli: Instytut Historyczny Nurtu Niepodległościowego im. Andrzeja Ostoja Owsianego, Środowisko Armii Krajowej Obwodu ?Rajski Ptak?, SRH 79 PP, Teatr Makata,
Odpowiedzialni za poszczególne zadania : mjr Marcin Dominiak ? reżyser rekonstrukcji historycznej, Artur Lis (dyrektor Domu Kultury w Łochowie) ? reżyser koncepcji widowiska, Mirosław Widlicki (Środowisko AK Obw.?Rajski Ptak?) ? koordynator, Michał Janiszewski (Instytut Historyczny NN) ? ekspresowe rozliczenia finansowe widowiska, prezes Instytutu Andrzej Chyłek ? niezmordowane podpisywanie i stemplowanie stosów papierów.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Zapora i inni
Decydującą sprawą, która skłoniła mnie do przybliżenia sylwetki majora Hieronima Dekutowskiego ?Zapory?, w formie widowiska historycznego, były obawy Majora, że ich walka w obronie niepodległej, wolnej Polski może być zapomniana. Że zbrodniarzom komunistycznym, może udać się zakłamanie i zadeptanie pamięci o ich heroicznej ofierze.
Panie Majorze obiecujemy ? nie uda się !!!
Pierwsze kroki na polskiej ziemi, po powrocie do Polski, Hieronim Dekutowski stawiał pod Łosinnem, na łąkach zwanych Płocha. Nocą z 16 na 17 września 1943 r. na placówkę „Garnek” zrzucono trzech cichociemnych, 6 zasobników i jedną paczkę.
Operacja oznaczona jako ?NEON 1?. Miejsce zrzutu: o kryptonimie „Garnek”103 ? polana po zachodniej stronie Łosinna.
Samolot Halifax BB-378 „D”. Siedmioosobowa polska załoga pod dowództwem por. nawigatora Władysława Krywdy ze 138 Dywizjonu RAF.
Cichociemnymi była: XXXI ekipa skoczków:
– d-ca kpt. dypl. Bronisław Rachwał „Glin” ? przydzielony do Oddziału III KG AK, do Działu Broni Pancernych. W Powstaniu Warszawskim ? oficer operacyjny w sztabie Obwodu Śródmieście. Zginął 2 września 1944 r. na rogu Jasnej i Kredytowej zasypany w piwnicy od pocisku artyleryjskiego,
– ppor. Hieronim Dekutowski „Zapora” ? szef Kedywu AK w Inspektoracie Lublin ? Puławy. Bohater obu okupacji. Najbardziej znany i poszukiwany przez szwadrony NKWD i UB żołnierz Lubelszczyzny. Wybitny dowódca. Znakomicie wyszkolony w posługiwaniu się bronią ręczną i maszynową. Jego cechy to: odwaga, szybkość podejmowania decyzji ale i ostrożność, duże poczucie odpowiedzialności za ludzi. Bardzo wymagający ale i troszczący się o żołnierzy. Nazywany przez nich ?Starym?, choć nie miał trzydziestki ? uwielbiali Go i ufali mu. Jego ponad 200-osobowe oddziały przeprowadziły ponad 80 akcji bojowych, dywersyjnych i odwetowych przeciwko NKWD, UB, KBW i MO. Przy próbie przekroczenia granicy w Nysie, po zdradzie m.in. ?Opala? (Stanisława Wnuka), został aresztowany 16 września 1947 roku. Po okrutnym wielomiesięcznym śledztwie skazany na 7 ? krotną karę śmierci wraz z 6 podkomendnymi. Zamordowany 7 marca 1949 roku.
– ppor. Kazimierz Smolak „Nurek” ? kurier Delegatury Rządu na kraj. Żołnierz Kedywu. 15 czerwca 1944 r. w Kielcach, Kedyw dokonał udanego zamachu na niemieckiego konfidenta Franza Wittka. Smolak zginął tego dnia w walce z Niemcami.
Zrzut odbierała Placówka XIV „Pniewo”, z dowódcą ppor. Janem Widlickim „Orskim”. Opis zrzutu (adiutanta komendanta XIV Plac. – Zygmunta Godlesia „Dębskiego”) znajduje się w „III tomie Zeszytów Wyszkowskich”.
Nie był to pierwszy zrzut w rejonie Łosinna. Na polanach Łosinna miały miejsce trzy zrzuty lotnicze z Anglii. Ten z ?Zaporą? był trzecim.
I zrzut miał miejsce nocą z 3 na 4 marca 1942 r. Operacja ?COLLAR?.
Miejsce zrzutu: Placówka o kryptonimie „Pole” (polana należąca do wsi Łosinno, 5-6 km płn-zach. od stacji Wyszków).
Samolot Halifax L-9618 „W”. Załoga samolotu polska, ze 138 Dywizjonu RAF, pod dowództwem nawigatora por./kpt. Mariusza Wodzickiego. Wśród 9-osobowej załogi samolotu, leciało dwóch przyszłych cichociemnych. Kpt. Wodzicki zginął kilka miesięcy później w Norwegii, wraz z załogą i trzema cichociemnymi, w jednym z kolejnych lotów do Polski.
Na placówkę „Pole” zrzucono 6 wszechstronnie przeszkolonych oficerów: IV ekipa skoczków: – d-ca kpt. Bohdan Piątkowski „Mak”, – kpt. Zygmunt Milewicz „Róg”, – por. Franciszek Pukacki „Gzyms”, – por. Jan Rogowski „Czarka”, – por. Stanisław Jankowski „Burek”, – por. Jan Kochański „Jarma”. Zrzut odbierała Placówka XIII Somianka, z dowódcą ppor. Stanisławem Urbaniakiem „Trzaską” ? kierownikiem szkoły w Łosinnie.
II zrzut: 8/9 marca 1943 r. Operacja ?ASTER?
Miejsce zrzutu: tym razem polana wsi Łosinno o kryptonimie „Kruk”, na terenie Placówki XIV ? Pniewo (6 km północny ? zachód od Wyszkowa).
Samolot Halifax HR-666 „E”. Załoga samolotu (7 osób) polska, pod dowództwem nawigatora Mieczysława Kuźmickiego, również ze 138 Dywizjonu RAF.
Tym razem był to „zrzut materiałowy”. Zrzucono 6 zasobników i 4 paczki, z bronią i sprzętem wojskowym. Przyjęciem zrzutu dowodzili: oficer zrzutowy Obwodu por. Edward Jakubiak „Żyłka” i oficer do spraw zrzutów Placówki XIV ppor. Roman Jacniacki „Zawieja”. Zrzut przyjmowała drużyna zrzutowa Placówki XIV z dowódcą wachmistrzem Janem Brzezińskim „Wierzbą”. Odbiór zrzutu przebiegł sprawnie. W angielskich dokumentach jest meldunek dowódcy samolotu ? nawigatora Koźmickiego: „Start 8 marca godz. 18.40. Lot trwał 12.30 godz. Zadanie wykonano”.
Dziś tradycje Cichociemnych kultywuje elitarna Jednostka Wojskowa GROM. Dowództwo Wojsk Obrony Terytorialnej przejęło tradycje Komendy Głównej Armii Krajowej. Natomiast imię mjr Hieronima Dekutowskiego ps. ?Zapora? nosi 2.Lubelska Brygada Obrony Terytorialnej.
Mirosław Widlicki
(Mirosław Widlicki – Ojciec ppor. Jan Widlicki ? d-ca placówki odbierającej zrzut ?Zapory?, Mama Genowefa Widlicka ? komendantka WSK ? opieka na kwaterze, odpowiadała za nakarmienie skoczków, selekcję ubrań cywilnych, zakup biletów i wyekspediowanie do Warszawy)